همسایگان ایران قربانی استراتژی فشار حداکثری آمریکا

به گزارش راهبرد معاصر؛ زلمای خلیل زاد یکی از برجسته ترین دیپلمات در میان دولتی ( دولت ترامپ) است که از استعداد دیپلماتیک محدودی برخوردار می باشد. زلمای خلیل زاد مسئولیت نمایندگی ویژه آمریکا برای آشتی افغانستان را برعهده دارد و وی موظف است تا زمینه تخلیه نیروهای نظامی آمریکا از افغانستان را فراهم سازد. زلمای خلیل زاد به عنوان سفیر سابق چند زبانه افغانستان، عراق و سازمان ملل از سابقه بسیاری خوبی برخوردار است و سخنوری برجسته و ماهرانه ی وی می تواند در احیای روابط و تعاملات سیاسی بین ایران و آمریکا نقش مهمی را ایفا کند وبه تنش زدایی از آنچه که امروزه به دلیل افزایش تنش ها، ایران و آمریکا در وضعیت خطرناکی گرفتار شده اند کمک کند.

اخیراً نشستی تحت عنوان «شش بعلاوه دو» تحت نظارت سازمان ملل برای گفت و گو بر سر مسائل افغانستان تشکیل شده است. پس از به دست گرفتن کنترل بیشتر مناطق افغانستان توسط طالبان در سال ۱۹۹۶، این چهارچوب مذاکره‌کننده متشکل از شش همسایه‌ی افغانستان و نیز روسیه و ایالات متحده به وجود آمد تا در مورد چگونگی تثبیت اوضاع و شرایط در افغانستان به بحث و گفت‌وگو بپردازند. رزماری دیکارلو معاون وزیر امور خارجه سازمان ملل در امور سیاسی و ایجاد صلح در 20 مه در یک گفتگوی مجازی با شورای آتلانتیک ، حضور خلیل زاد در این نشست به همراه دیپلمات های روسیه، ایران و کشورهای همسایه افغانستان را مورد تایید قرار داد. وی خاطرنشان ساخت که از زمانی که تمامی کانال های مستقیم بین آمریکا و ایران بسته شده اند؛ این یک « نشست بی نظیر» میان طرفین بود.

در دهه 1990م این چارچوب « شش به علاوه دو»، در غیاب روابط دیپلماتیک رسمی، بستر مهمی برای تعامل ایالات متحده و ایران بود. هر دو کشور از این نشست ها برای ارسال پیام های خود به یکدیگر استفاده می کردند. مادلین آلبرایت وزیر امور خارجه سابق آمریکا در سال 1998 به امید دیدار با همتایان ایرانی خود در این جلسه شرکت کرد؛ اما سرانجام دیدار بین طرفین در سال 2000م شکل گرفت.

پس از حملات تروریستی 11 سپتامبر 2001م، نشست های چندجانبه به مذاکرات دوجانبه میان ایران و آمریکا در مورد چگونگی تثبیت اوضاع افغانستان، معامله در مورد بازداشت شدگان القاعده و سرانجام بحث در مورد پیرامون حمله آمریکا به عراق تبدیل شد. بیش از ده ها جلسه در پاییز 2001 تا مه 2003 در هتل های ژنو و پاریس شکل گرفت. رایان کراکر دیپلمات کهنه کار آمریکایی و محمد جواد ظریف معاون وزیر امور خارجه رهبری این جلسات را بر عهده گرفته بودند.

زلمای خلیل زاد به عنوان یک شهروند بومی افغان به عنوان سفیر آمریکا در افغانستان، عراق و سازمان ملل متحد مشغول فعالیت بوده است. وی پس از آگاهی نسبت به ظرفیت عظیم ایران در کمک یا ممانعت در تثبیت اوضاع سیاسی همسایگان و بنابراین پیشبرد یا جلوگیری از تحقق منافع آمریکا در خاورمیانه؛ در موقعیت های مختلف ، گفتگو های متعددی با همتایان ایرانی داشته است.

یکی از نقص های بزرگ رویکرد دولت ترامپ نسبت به تهران این است که منافع همسایگان ایران را به دلیل تعقیب کمپین « فشار حداکثری» قربانی کرده است. کشورهایی مانند افغانستان و عراق برای دستیابی به موفقیت نیازمند تجارت با همسایگان بزرگ خود هستند. در نتیجه تحمیل تحریم های آمریکا علیه تهران پس از خروج این کشور از برجام؛ به همسایگان ایران خسارت زیادی وارد کرده و روابط آن ها را با ایالات متحده پیچیده تر نموده است. تصمیم آمریکا در می 2019م برای تحمیل تحریم های کامل بر فروش نفت ایران باعث تشدید تنش در منطقه خلیج فارس و اطراف آن شده است. این شامل حملات شبه نظامیان عراقی تحت حمایت ایران به نیروهای آمریکایی در عراق شد که در نهایت منجر به ترور فرمانده قاسم سلیمانی در 3 ژانویه گردید. ایران به صورت مستقیم علیه پایگاه هایی آمریکا در عراق اقدام تلافی جویانه ای انجام داد و این امر صدمات خفیف تا شدید مغزی برای صدها نیروی آمریکایی ایجاد کرد. رویداد تنش آمیز دیگر در ماه مارس رخ داد زمانی که در نتیجه حملات شبه نظامیان تحت حمایت ایران در عراق منجر به کشته شدن دو آمریکایی، یک شهروند بریتانیایی، سه سرباز عراقی و یک غیرنظامی عراق و چندین عضو شبه نظامی شده است.

در هفته های اخیر به نظر می رسد پس از چراغ سبز ایران به نامزدی نخست وزیری مصطفی الکاظمی (که به عنوان حامی آمریکا شناخته می شود)  تا حدودی تنش های بین ایران و آمریکا کاهش یافته است. علاوه بر این، رزماری دیکارلو گفت که ایران در متقاعد کردن جناح های درگیر در دولت افغانستان برای دستیابی به یک توافق نامه بر سر کمیته مشترک برای مذاکره با طالبان ( که توسط خلیل زاد به عنوان یک پیمان آزمایشی ایجاد شده) کمک کرده است. دی کارلو بدون ارائه جزئیات افزود: « ایران اکنون نقش سازنده ای را در رابطه با حوثی های یمن ایفا کرده است». ایران همواره نشان داده است که اگر زمان و محل برگزاری ( موضوع موردنظر) مناسب باشد مایل است تا با آمریکا تعامل داشته باشد. نشست شش به علاوه دو همانطور که در دو دهه قبل مفید واقع شد؛ دوباره می تواند این کار را در حالی که دیپلماتی مانند خلیل زاد بر سر میز مذاکره است موفق آمیز باشد.